Πως λειτουργεί ο οργανισμός στη βουλιμία και πως αντιμετωπίζεται
Τι είναι η βουλιμία;
Η βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή. Χαρακτηρίζεται από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα, ακολουθούμενη από κάθαρση. Η κάθαρση μπορεί να συμβεί μέσω αναγκαστικού εμετού, υπερβολικής άσκησης ή με λήψη καθαρκτικών ή διουρητικών. Είναι μια σοβαρή κατάσταση που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.
Τι συμβαίνει στον οργανισμό μας;
Οι υδατάνθρακες που καταναλώνουμε από το φαγητό μας κυρίως μέσω των γλυκών και αμυλούχων τροφίμων απορροφώνται από το έντερο με την μορφή της γλυκόζης. Η γλυκόζη αφού απορροφηθεί από το έντερο περνάει στη κυκλοφορία του αίματος και στη συνέχεια μεταφέρεται στα κύτταρα ώστε να παραχθεί άμεσα η απαραίτητη ενέργεια.
Ποια η σχέση γλυκόζης και βουλιμίας;
Στο αίμα περιέχονται περίπου 20 γραμμ. γλυκόζης, ποσότητα η οποία εξαντλείται μέσα σε μερικές ώρες καθώς τα κύτταρα του σώματος την χρησιμοποιούν για να παράγουν συνεχών ενέργεια. Ένα σημαντικό μέρος από αυτή τη ποσότητα γλυκόζης χρησιμοποιείται διαρκώς από τα κύτταρα του εγκεφάλου. Πιο συγκεκριμένα, το 1/3 των ενεργειακών αναγκών απορροφάται για τη λειτουργία του εγκεφάλου και ο εγκέφαλος αναζητά να διατηρήσει την διαρκή παροχή του σε γλυκόζη με οποιοδήποτε τίμημα, ακόμα και αν το κόστος των θερμίδων που θα καταναλωθούν είναι πολύ περισσότερο από αυτές που χρειάζονται. Ο εγκέφαλος περιέχει ανιχνευτές γλυκόζης οι οποίοι βρίσκονται στον υποθάλαμο και επηρεάζουν την παροχή κάθε ποσότητας γλυκόζης που έχει απορροφηθεί από τα κύτταρα.
Αν παραμείνουμε πολλές ώρες νηστικοί και τα επίπεδα της γλυκόζης μειωθούν, το πρώτο πράγμα που πλήττεται είναι η ‘ορθή κρίση’, δηλαδή επηρεάζονται οι σωστές αποφάσεις τους εγκεφάλου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι οι άνθρωποι που έχουν παραμείνει για πολλές ώρες νηστικοί δεν μπορούν να ελέγξουν αργότερα την ποσότητα φαγητού που θα καταναλώσουν.
Ποιος ο ρόλος της ινσουλίνης;
Τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και ο τρόπος με τον οποίο τα επίπεδα της γλυκόζης αναγνωρίζονται από τον εγκέφαλο, καθορίζεται από την ορμόνη ινσουλίνη η οποία παράγεται από το πάγκρεας όταν καταναλώνονται υδατάνθρακες. Ο ρόλος της ινσουλίνης είναι να μεταφέρει γλυκόζη στα κύτταρα του σώματος, όπου δρα στους υποδοχείς των μυϊκών κυττάρων. Κάθε μυϊκό και κάθε ιστικό κύτταρο, όπως η καρδιά ή ο εγκέφαλος, είναι σαν μια μικρογραφία εργοστασίου που καίει γλυκόζη για να παράγει ενέργεια.
Και δεν είναι το θέμα ότι κάθε κύτταρο καίει κάποια στιγμή γλυκόζη για να παράγει ενέργεια , αλλά καίει και χρησιμοποιεί διαρκώς γλυκόζη ακόμα και όταν κοιμόμαστε. Εύκολα λοιπόν γίνεται αντιληπτό πόσο ασταθές μπορεί να είναι αυτό το βιολογικό καύσιμο του οργανισμού και πόσο σημαντική είναι η τακτική επανατροφοδότησης των αποθεμάτων της γλυκόζης στο αίμα.
Πως δημιουργείται και ποια τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας
Για τον λόγο αυτόν, αμέσως μόλις μειωθούν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα τότε αυτόματα μπαίνει σε λειτουργία ο μηχανισμός της πείνας για να ξεκινήσει την διαδικασία ανεύρεσης τροφής. Αν δεν ικανοποιηθούν άμεσα οι ενεργειακές απαιτήσεις σε υδατάνθρακες σε χρονικό διάστημα περίπου 2 με 2,5 ώρες μετά το τελευταίο γεύμα, όπως για παράδειγμα είναι κάποιος νηστικός, για περισσότερο από 4 με 5 ώρες ή έστω με το πρωινό ξύπνημα τα αποθέματα γλυκόζης θα εξαντληθούν, τα επίπεδα στο άιμα θα είναι πολύ χαμηλά και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα υπογλυκαιμίας.
Τα συμπτώματα της παρατεταμένης υπογλυκαιμίας:
Ταχυκαρδία
Εφίδρωση
Ζαλάδα
Πείνα
Αδυναμία
Κούραση
Θολή όραση
Σύγχυση
Αύξηση στρες
Κάτω από αυτές τις συνθήκες και λόγω του στρες προκαλείται στον οργανισμό η πιο συνήθης αντίδραση σε αυτή την υπογλυκαιμία είναι να οδηγηθούμε στη κατανάλωση πολύ μεγάλων ποσοτήτων φαγητού και ιδιαίτερα σε κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε άμυλο, ζάχαρη και θερμίδες όπως μπισκότα, γλυκά, σοκολάτες, τυρόπιτες, αναψυκτικά, κα
Επίσης, επειδή αυτά τα τρόφιμα όταν καταναλώνονται αυξάνουν απότομα τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα τότε το σώμα αφού αφομοιώσει την ποσότητα γλυκόζης που χρειάζεται, την υπόλοιπη δεν μπορεί να την διαχειριστεί και την αφήνει στο αίμα. Τότε όλη την αναξιοποίητη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα την παραλαμβάνει και πάλι η ινσουλίνη μόνο που αυτή τη φορά λαμβάνει το δυσάρεστο καθήκον να την μεταφέρει για αποθήκευση στα λιποκύτταρα. Δηλαδή ο οργανισμός θα χρησιμοποιήσει άμεσα την ποσότητα της γλυκόζης που χρειάζεται για να θρέψει κατεπειγόντως τα κύτταρα του σώματος και του εγκεφάλου και την υπόλοιπη θα την μετατρέψει σε λίπος.
Γιατί καταναλώνουμε περισσότερη τροφή από αυτή που χρειαζόμαστε;
Με τη τακτική αυτή όταν έρθει η ώρα του γεύματος ακόμα και αν ένας άνθρωπος έχει την ισχυρότερη θέληση για να συγκρατηθεί στο να μη φάει περισσότερο από όσο χρειάζεται δεν πρόκειται να τα καταφέρει γιατί ο εγκέφαλος λόγω της υπογλυκαιμίας δεν έχει την ικανότητα να αντισταθεί.
Δεν υπάρχει περίπτωση να οδηγηθεί σε ορθές επιλογές, πχ ξεκινώντας το γεύμα του με σαλάτα γιατί ‘το σώμα μεταμορφώνεται σε θηρίο που διψάει όχι για αίμα, αλλά για άμυλο’ και θα ξεκινήσει με τροφές όπως πατάτες, ψωμί, μακαρόνια, που θα χορτάσουν το ένστικτο της πείνας του. Όταν έπειτα από 20 με 30 λεπτά επανέλθει η ισορροπία της γλυκόζης στο αίμα το μόνο που θα μπορέσει να κάνει ο εγκέφαλος είναι να αντιληφθεί το λάθος του και να μετανιώσει για αυτά που ήδη έφαγε δίνοντας την υπόσχεση οτι αυτό δεν πρόκειται να ξανασυμβεί. Και δυστυχώς θα ξανασυμβεί.
Τελικά, αντιμετωπίζεται η βουλιμία;
Και όμως η βουλιμία αντιμετωπίζεται. Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο. Για να καταφέρεις να την νικήσεις αρκεί να μπορέσεις να την γνωρίσεις. Να αναγνωρίσεις τα αδύνατα σημεία της, να μάθεις πως θα την δαμάζεις, να βρεις τα κουμπιά της, να καταστρώσεις τα πιο κατάλληλα σχέδια για το πώς να την αντιμετωπίσεις σε <<μια μάχη σώμα με το σώμα σου>> . Οι λύσεις βρίσκονται μέσα σου και τα μυστικά της νίκης είναι να μάθεις να αναγνωρίζεις ποιους μηχανισμούς εκμεταλλεύεται η ίδια η βουλιμία για να διασπάσει τις άμυνες σου.
Η θεραπεία επικεντρώνεται στην εκπαίδευση τροφίμων και διατροφής από έναν κατάλληλο διαιτολόγο που μας βοηθάει να μαθαίνουμε υγιεινές διατροφικές συνήθειες και στον σχεδιασμό θρεπτικών γευμάτων. Με τους κατάλληλους συνδυασμούς των τροφίμων και με την εκπαίδευση θα αλλάξει και η στάση μας απέναντι στο φαγητό. επόμενη θεραπευτική προσέγγιση είναι η συστηματική μας επίσκεψη σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, όπου με την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση θα βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις δυνητικά επιβλαβείς σκέψεις και συμπεριφορές που συμβάλλουν στην κατάσταση μας.
Η επιτυχής θεραπεία περιλαμβάνει έναν συνδυασμό θεραπειών μαζί με συνεργασία μεταξύ του ειδικού διατροφής, του επαγγελματία ψυχικής υγείας καθώς και του στενού οικογενειακού κύκλου.
Τέλος,
Η βουλιμία είναι ένας τύπος διατροφικής διαταραχής που ορίζεται από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα, ακολουθούμενη από συμπεριφορές καθαρισμού. Αν και υπάρχουν ορισμένοι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, δεν υπάρχει μεμονωμένη αιτία βουλιμίας. Μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία ή εάν η θεραπεία αποτύχει. Η βουλιμία είναι τόσο σωματική όσο και ψυχολογική πάθηση και μπορεί να είναι μια δια βίου πρόκληση η αντιμετώπισή της.
Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ότι αυτή η διατροφική διαταραχή μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε. Εάν υποψιάζεστε ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να πάσχετε από βουλιμία, είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια τόσο από γιατρό όσο και από επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η αναζήτηση έγκαιρης θεραπείας μπορεί όχι μόνο να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής σας, αλλά μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη δυνητικά απειλητικών επιπλοκών.
Πηγή:
Ευάγγελος Ζουμπανέας. Διατροφική Νοημοσύνη η απάντηση στην βουλιμία, τη πολυφαγία και την παχυσαρκία. 6η έκδοση
Bulimia. (2017).
mentalhealth.gov/what-to-look-for/eating-disorders/bulimia
Bulimia nervosa. (n.d.).
nationaleatingdisorders.org/learn/by-eating-disorder/bulimia
Eating disorders. (2021).
nimh.nih.gov/health/topics/eating-disorders/index.shtml
