Μπορεί ο εγκέφαλος να δώσει στο σώμα άλλη πορεία αποθήκευσης του λίπους;

Οι επιστήμονες υγείας στην προσπάθειά τους να μειώσουν την εξάπλωση της παχυσαρκίας και των συνοδών επιπλοκών της ψάχνουν τρόπους για επέμβουν σε μηχανισμούς που προάγουν την καύση του λίπους και να «ρυθμίσουν» το σώμα, έτσι ώστε να αποβάλλει την περίσσεια του λίπους, όταν η ενέργεια που λαμβάνεται μέσω της τροφής είναι μεγαλύτερη από αυτήν που χρειάζεται το σώμα.

Το λίπος στους ενήλικες αποθηκεύεται στα λιποκύτταρα. Τα λιποκύτταρα είναι εξειδικευμένα κύτταρα που περιλαμβάνουν ένα είδος λίπους, το «λευκό» λίπος. Το λευκό λίπος είναι σημαντικό για την ενέργεια του μεταβολισμού, τη θερμομόνωση και την προστασία των οστών και των οργάνων. Τα λευκά λιποκύτταρα τα οποία αποθηκεύουν την περίσσεια ενέργεια συμβάλλουν σταδιακά στην αύξηση του βάρους μας.

Ο αριθμός των λιποκυττάρων ενός ανθρώπου είναι συγκεκριμένος, δημιουργείται κατά την παιδική μας ηλικία και με αυτόν τον αριθμό λιποκυττάρων «πορευόμαστε» σε όλη μας τη ζωή. Όταν ενηλικιωνόμαστε ο αριθμός τον λιποκυττάρων παραμένει σταθερός. Το μόνο που αυξάνεται είναι ο όγκος τους. Έτσι, όταν παχαίνουμε σημαίνει ότι ο όγκος των λιποκυττάρων μας έχει αυξηθεί, και όχι ο αριθμός τους. Βέβαια σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, ο αριθμός των λιποκυττάρων μπορεί να αυξηθεί μετά την ενηλικίωση στους παχύσαρκους με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 35, όπου τα λιποκύτταρα έχουν αποθηκεύσει το μέγιστο λίπος που μπορούν και πλέον αδυνατούν να αποθηκεύσουν άλλο. Μόνο σε αυτήν την περίπτωση φαίνεται να αυξάνεται ο αριθμός των λιποκυττάρων μας.

Εκτός από το λευκό λίπος υπάρχει και ένα άλλο είδος λίπους, το «καφέ» λίπος. Στους ενήλικες το «καφέ» λίπος βρίσκεται γύρω από το λαιμό και τους ώμους. Το καφέ λίπος παράγει θερμότητα και συναντάται σε μεγάλες ποσότητες στα βρέφη προκειμένου να κρατηθούν ζεστά. Σε αυτή του την ικανότητα στηρίχτηκαν και οι πρόσφατες έρευνες καθώς αν το καφέ λίπος μπορεί να κάνει την αντίθετη δουλειά από το λευκό, συμβάλλει δηλαδή άμεσα στην καύση του λίπους και την μείωση του βάρους.

Ο τρόπος με τον οποίο το σώμα διαχειρίζεται τα προϊόντα των τροφών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ένας από τους οποίους είναι και η καλή λειτουργία του ορμονικού συστήματος.

Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε αναφερθεί στην λειτουργία της κάθε ορμόνης που σχετίζεται με την αύξηση του βάρους μας.

Στηριζόμενοι λοιπόν, στην διαφορετική λειτουργικότητα του «λευκού» και του «καφέ» λίπους καθώς και στην δράση δυο σημαντικών ορμονών, οι επιστήμονες μπορεί να έχουν ανακαλύψει έναν τρόπο για να βοηθήσουν όλους όσους αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με το βάρος τους.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύονται σήμερα στο περιοδικό Cell, δίνουν νέες ιδέες για το πώς ο εγκέφαλος ρυθμίζει το σωματικό λίπος και πως μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές μεθόδους για να χάσουμε βάρος και να μειώσουμε το ποσοστό της παχυσαρκίας, μέσω της προώθησης της μετατροπής του «λευκού» λίπους σε «καφέ» λίπος.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Monash «έσπασαν» ένα μοριακό μηχανισμό που εξαρτάται από την συνδυασμένη δράση των δύο ορμονών, της λεπτίνης (ορμόνη που μειώνει την όρεξη) και παράγεται στα λιποκύτταρα και της ινσουλίνης, (ορμόνη-ρυθμιστής των επιπέδων σακχάρου) που παράγεται στο πάγκρεας με την αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Η έρευνα τους δείχνει ότι οι δύο ορμόνες δρουν σε συμφωνία σε μια ομάδα νευρώνων στον εγκέφαλο για να διεγείρουν την καύση του σωματικού λίπους μέσω του νευρικού συστήματος.

Ο επικεφαλής της έρευνας καθηγητής Tony Tiganis , από το Τμήμα Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας, δήλωσε ότι τη συνδυασμένη δράση της ινσουλίνης με τη λεπτίνη θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποβολή της περίσσειας λίπους.

Οι ορμόνες αυτές δίνουν στον εγκέφαλο μια ολοκληρωμένη εικόνα του λίπους του σώματος. Η λεπτίνη παράγεται από τα λιποκύτταρα, όπου «μετρά» το επίπεδο των υφιστάμενων αποθεμάτων λίπους. Όσο περισσότερο λίπος αποθηκεύεται, τόσο περισσότερη λεπτίνη παράγεται. Η ινσουλίνη από την άλλη βοηθά στη ρύθμιση του μεταβολισμού των υδατανθράκων και των λιπών και παρέχει ένα μέτρο της μελλοντικής αποθήκευσης του λίπους.

Η έρευνα:

Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι η λεπτίνη και η ινσουλίνη αλληλεπιδρούν με τους νευρώνες της προπιομελανοκορτίνης (POMC) στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, προκαλώντας τους να στέλνουν «μηνύματα» μέσω του νευρικού συστήματος για την προώθηση της μετατροπής του λευκού λίπους σε καφέ λίπος.

Η παραπάνω διαδικασία ρυθμίζεται εκτός των άλλων και από κάποια ένζυμα γνωστά ως φωσφατάσες, οι οποίες αναστέλλουν την δράση των προαναφερθέντων ορμονών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, όταν μειώθηκαν τα επίπεδα αυτών των αναστολέων (δηλαδή η δράση των φωσφατασών) , η καύση του λίπους αυξήθηκε και παρατηρήθηκε μια μετατροπή του λευκού λίπους, σε καφέ, γεγονός που υποδηλώνει ότι την τεράστια σημασία της λειτουργίας της ινσουλίνης και της λεπτίνης στην αποθήκευση του λίπους όπως και των ενζύμων του εγκεφάλου στην λειτουργία των των ορμονών.

Η νέα ανακάλυψη δείχνει έναν καινούργιο στόχο – «κλειδί» για ανάπτυξη φαρμάκων ενάντια στην «επιδημία» της παχυσαρκίας.

Ο καθηγητής Tiganis δήλωσε ότι «αυτή η θεμελιώδης διαδικασία εξυπηρετεί κανονικά για τη διατήρηση του σωματικού βάρους, ωστόσο όταν πρόκειται για την διατροφή που προκαλεί παχυσαρκία, αυτός ο μηχανισμός δεν λειτουργεί σωστά”.

“Εν κατακελίδι, πιστεύουμε ότι μπορούμε να βοηθήσουμε ανθρώπους να χάσουν βάρος με τη στόχευση αυτών των δύο ενζύμων. Η μετατροπή του λευκού λίπους σε καφέ λίπος είναι μια πολύ συναρπαστική νέα προσέγγιση για την ανάπτυξη παραγόντων απώλεια βάρους. Ωστόσο, δεν είναι ένα εύκολο έργο, καθώς κάθε πιθανή θεραπεία είναι ακόμη πολύ μακριά, »είπε ο καθηγητής Tiganis.

Βιβλιογραφία

Garron T. Dodd, Stephanie Decherf, Kim Loh, Stephanie E. Simonds, Florian Wiede, Eglantine Balland, Troy L. Merry, Heike Münzberg, Zhong-Yin Zhang, Barbara B. Kahn, Benjamin G. Neel, Kendra K. Bence, Zane B. Andrews, Michael A. Cowley, Tony Tiganis. Leptin and Insulin Act on POMC Neurons to Promote the Browning of White Fat. Cell, 2015; 160 (1-2): 88.