Πώς η διατροφή λειτουργεί προστατευτικά ενάντια στα αυτοάνοσα νοσήματα και ποια είναι η δίαιτα του αυτοάνοσου πρωτοκόλλου (ΑΙΡ)?
Τα αυτοάνοσα νοσήματα στη σημερινή εποχή απασχολούν μια μεγάλη μερίδα του κόσμου. Υπολογίζεται ότι ένας στους δέκα έλληνες εμφανίζει κάποια αυτοάνοση διαταραχή, με ποιο γνωστές τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, το Hashimoto, τη νόσο Crohn, την ψωρίαση και την κοιλιοκάκη. Ταυτόχρονα οι γυναίκες πάσχουν από αυτοάνοσες ασθένειες σε ποσοστό περίπου 2 προς 1 σε σύγκριση με τους άνδρες. Συχνά, η νόσος ξεκινά κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών μιας γυναίκας (από ηλικία 15 έως 44ων ετών).
Οι επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν συνεχώς την σημασία μιας σωστής διατροφής τόσο για την πρόληψη των νοσημάτων αυτών όσο και για την αντιμετώπισή τους. Δεν είναι υπερβολή αν πούμε ότι ορισμένες τροφές και θρεπτικές ουσίες συμβάλλουν τα μέγιστα ίσως και περισσότερο από τα φάρμακα στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων καθώς τα θέτουν σε ύφεση αλλά και στην προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να μην βρει το αυτοάνοσο πρόσφορο έδαφος να εκδηλωθεί.
Τι ακριβώς είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα και ποια είναι η ενδεδειγμένη διατροφή που πρέπει να ακολουθήσει κανείς?
Μια αυτοάνοση ασθένεια είναι οποιαδήποτε κατάσταση όπου το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου, εσφαλμένα βλάπτει τους ιστούς του. Η φλεγμονή είναι το κοινό χαρακτηριστικό μιας αυτοάνοσης ασθένειας. Υπάρχουν διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία πλέον που στηρίζουν την αποτελεσματικότητα μιας δίαιτας AIP για τη διαχείριση και την θεραπεία των αυτοάνοσων ασθενειών. Η δίαιτα του αυτοάνοσου πρωτοκόλλου (AIP) είναι μια σχετικά νέα διατροφή και έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα για να ανακουφίσει τα συμπτώματα των αυτοάνοσων διαταραχών.
Η διατροφή αυτή είναι πολύ περιοριστική και περιλαμβάνει κυρίως κρέατα και λαχανικά, μη επεξεργασμένα τα οποία είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Γενικά, θα δοκιμάσετε τη δίαιτα AIP για αρκετές εβδομάδες πριν προσθέσετε σε τρόφιμα εκτός της διατροφής. Μερικοί άνθρωποι τη δοκιμάζουν για σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ άλλοι ακολουθούν τη δίαιτα AIP ως τρόπο ζωής. Χρειάζεται χρόνος για να προσθέσετε νέα τρόφιμα στη διατροφή σας και όταν αυτό γίνει, αυτά θα πρέπει να προστεθούν σταδιακά, ώστε να μπορείτε να ελέγξτε αν έχετε αντιδράσεις σε αυτό. Αν παρατηρήσετε οποιεσδήποτε ανεπιθύμητες ενέργειες του τροφίμου που έχτε προσθέσει τότε πρέπει να το βγάλτε το από τη διατροφή σας ξανά.
Ποιες θεωρούνται ως αιτίες των αυτοάνοσων νοσημάτων?
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακριβώς τι προκαλεί τις αυτοάνοσες ασθένειες. Ωστόσο οι έρευνες έχουν καταλήξει ότι τόσο η γενετική, η διατροφή, οι λοιμώξεις και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν στην εκδήλωσή τους. Σε αυτό που θα σταθούμε εμείς είναι στο πόσο επιβαρυντικός παράγοντας είναι η «δυτική διατροφή» που ακολουθούμε, η οποία περιλαμβάνει κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και υψηλής επεξεργασίας. Όλα αυτά θεωρείται ότι συνδέονται με τη φλεγμονή, η οποία είναι πιθανό να προκαλέσει διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ποια είναι τα βασικά στοιχεία μιας δίαιτας ΙΑΡ?
1. Πρόκειται για μια δίαιτα εστιασμένη στην εξάλειψη. Στόχος της είναι να μειώσει τα τρόφιμα που προκαλούν φλεγμονή και να επαναφέρει το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματός σας.
2. Έχει συχνά ως στόχο τη θεραπεία ενός «διαρρηγνυόμενου εντέρου», καθώς πιστεύεται ότι οι αυτοάνοσες ασθένειες μπορεί να προκληθούν από μικρές οπές στα έντερα. Αυτές οι τρύπες μπορούν να επιτρέψουν την απελευθέρωση των τροφίμων στο υπόλοιπο σώμα σας και να προκαλέσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να αντιδράσει. Με την κατανάλωση μόνο τροφών που ενδείκνυνται, μπορείτε να βοηθήσετε στη θεραπεία του εντέρου σας.
3. Προωθεί τα τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά και δίνει βάση επίσης στα τρόφιμα με ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
4. Πρέπει να ακολουθήσετε το αυστηρό πρόγραμμα διατροφής για αρκετές εβδομάδες προτού μπορέσετε να αρχίσετε να προσθέτετε τρόφιμα που δεν περιλαμβάνονται στη διατροφή ΑΙΡ. Μερικοί άνθρωποι δοκιμάζουν αυτή τη διατροφή για μικρό χρονικό διάστημα ενώ άλλοι την ακολουθούν μακροπρόθεσμα.
5. Χρειάζεται χρόνος για να προσθέσετε νέα τρόφιμα στη διατροφή σας και αυτά θα πρέπει να προστεθούν σταδιακά. Προσθέστε ένα νέο φαγητό κάθε λίγες μέρες έως μία φορά την εβδομάδα και ελέγξτε αν το σώμα σας αντιδρά σε αυτό. Αν παρατηρήσετε οποιεσδήποτε ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να το βγάλτε το από τη διατροφή σας ξανά.
Τι ακριβώς επιτυγχάνουμε με μια διατροφή IAP?
Η ενδεδειγμένη διατροφή μπορεί να επιφέρει μείωση της φλεγμονής και επομένως μείωση των συμπτωμάτων των αυτοάνοσων. Για τη σημαντικότητα της διατροφής του αυτοάνοσου πρωτοκόλλου μιλήσαμε πιο πάνω. Ας δούμε τώρα τι μπορεί κανείς να επιτύχει ακολουθώντας την. Αρχικά να επαναφέρει στην αρχική του κατάσταση το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των συμπτωμάτων των αυτοάνοσων διαταραχών και τέλος θα αποτραπεί η εμφάνιση δευτερευόντων αυτοάνοσων νοσημάτων.
Τι επιτρέπεται σε μια διατροφή ΑΙΡ:
• Το κρέας και τα ψάρια, κατά προτίμηση που δεν εκτρέφονται εργοστασιακά
• Λαχανικά (αλλά όχι ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές και πατάτες)
• Ελαιόλαδο
• Γλυκοπατάτες
• Φρούτα (σε μικρές ποσότητες)
• Αβοκάντο
• Ζυμωμένα τρόφιμα χωρίς γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως κεφίρ φτιαγμένο με γάλα καρύδας και ξινολάχανο.
• Μέλι ή σιρόπι σφενδάμου (αλλά μόνο για περιστασιακή χρήση και σε μικρές ποσότητες)
• Φρέσκα βότανα όπως βασιλικό, δυόσμο και ρίγανη
• Πράσινο τσάι και βότανα που δεν περιέχουν σπόρους
• Ζωμούς από κόκαλα και κρέας
• Ξύδι, όπως μήλου ξύδι από κόκκινο κρασί και βαλσάμικο (να μην περιέχουν ζάχαρη)
• Προϊόντα καρύδας (πχ λάδι καρύδας, αλεύρι καρύδας, γάλα καρύδας)
Τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγονται στη διατροφή AIP:
• Όλοι οι σπόροι, όπως η βρώμη, το ρύζι και το σιτάρι
• Όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα
• Αυγά
• Όσπρια
• Φιστίκια
• Ντομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές και πατάτες
• Όλα τα σάκχαρα, συμπεριλαμβανομένων των υποκατάστατων ζάχαρης (εκτός από την περιστασιακή χρήση του μελιού)
• Το βούτυρο και το ghee
• Όλα τα έλαια (εκτός από το αβοκάντο, το λάδι καρύδας και το ελαιόλαδο)
• Πρόσθετα τροφίμων
• Αλκοόλ
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της δίαιτας του AIP
Επειδή η δίαιτα AIP είναι πολύ περιοριστική, μπορεί να είναι δύσκολο να ακολουθήσετε. Μπορεί να σας φανεί περίπλοκο να τηρείτε, ειδικά όταν παρεμβαίνει στον καθημερινό σας τρόπο ζωής. Ωστόσο μπορεί να διαπιστώσετε ότι τα οφέλη της δίαιτας AIP υπερτερούν των επιβαρύνσεων των περιορισμών της. Η δίαιτα επικεντρώνεται κυρίως στην κατανάλωση υγιεινών τροφών, οπότε είναι πιθανό το σώμα σας να αντιδράσει θετικά σε αυτές τις διατροφικές αλλαγές με την πάροδο του χρόνου και αυτό σίγουρα θα σας κάνει να αιστανθείτε καλύτερα και άρα να την συνεχίσετε.
Ποιος μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο από αυτή τη δίαιτα;
Αυτοί που έχουν αυτοάνοσα νοσήματα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη διατροφή του AIP. Η διατροφή υποτίθεται ότι θα επαναφέρει το ανοσοποιητικό σας σύστημα στην αρχική του κατάσταση καθώς θα αποφεύγετε τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στο σώμα σας. Είναι γνωστό ότι τα αυτοάνοσα νοσήματα αποτελούν τον πιο διαδεδομένο τύπο ασθένειας μεταξύ Αμερικανών καθώς υπάρχουν περισσότερα από 50 εκατομμύρια άτομα με τέτοια νοσήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αυτοάνοσες καταστάσεις δεν μπορούν να θεραπευτούν, αλλά μπορούν να περιέλθουν σε ύφεση, και η δίαιτα AIP αυτό ακριβώς κάνει. Ουσιαστικά προσπαθεί να μειώσει ορισμένα από τα συμπτώματα αυτών των νοσημάτων.
Κρατώντας ημερολόγιο με τα τρόφιμα που καταναλώνετε και τα συμπτώματα που τυχόν σας παρουσιάζονται μπορείτε να βοηθηθείτε ώστε να βγάλετε χρήσιμα και βοηθητικά συμπεράσματα για τη διατροφή σας. Το να επισκευτείτε και να συμβουλευτείτε έναν κλινικό διαιτολόγο ώστε να σας συμβουλεύσει και να σας καθοδηγήσει προς την σωστή κατεύθυνση της διατροφής σας, σίγουρα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμο.
Τέλος η μείωση του στρες, ο επαρκής ύπνος και η αποφυγή ανθυγιεινών συνηθειών όπως το κάπνισμα και το ποτό είναι επιβεβλημένα για να αισθάνεστε πιο υγιείς και να συμβάλλετε στη μείωση των συμπτωμάτων του αυτοάνοσου νοσήματος.
Πηγές:
-
The autoimmune protocol. (n.d.).
thepaleomom.com/start-here/the-autoimmune-protocol/ -
Bauer B. (n.d.). Buzzed on inflammation.
healthletter.mayoclinic.com/editorial/editorial.cfm/i/163/t/Buzzed%20on%20inflammation/ -
Blue-green algae. (n.d.).
medlineplus.gov/druginfo/natural/923.html#Safety -
Esposito L. (2015). Is the autoimmune paleo diet legit?
health.usnews.com/health-news/health-wellness/articles/2015/01/16/is-the-autoimmune-paleo-diet-legit -
Gottfried S. (n.d.). Is the autoimmune protocol diet necessary?
saragottfriedmd.com/is-the-autoimmune-protocol-necessary/ -
My 30-day reset autoimmune diet plan. (2017).
wellnessmama.com/22689/autoimmune-diet/ -
What is autoimmune paleo or AIP diet? (n.d.).
aiplifestyle.com/what-is-autoimmune-protocol-diet/ -
Andres E, et al. (2012). Optimal management of pernicious anemia. DOI:
10.2147/JBM.S25620 -
Barrie WE. (1993). Graves’ ophthalmopathy.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1311781/ -
Campbell, AW. (2014). Autoimmunity and the gut. DOI:
10.1155/2014/152428 -
Goldenberg MM. (2012). Multiple sclerosis review.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3351877/ -
Hayter SM, et al. (2012). Updated assessment of the prevalence, spectrum, and case definition of autoimmune disease. DOI:
10.1016/j.autrev.2012.02.00 -
Lebwohl B, et al. (2015). Celiac disease and non-celiac gluten sensitivity. DOI:
10.1136/bmj.h4347 -
Lerner A, et al. (2015). The world incidence and prevalence of autoimmune diseases is increasing. DOI:
10.12691/ijcd-3-4-8 -
Manzel A, et al. (2014). Role of “Western diet” in inflammatory autoimmune diseases. DOI:
10.1007/s11882-013-0404-6 -
Mueller RB, et al. (2014). Is radiographic progression of late-onset rheumatoid arthritis different from young-onset rheumatoid arthritis? Results from the Swiss prospective observational cohort. DOI:
10.1093/rheumatology/ket399 -
Ritchlin CT, et al. (2017). Psoriatic arthritis. DOI:
10.1056/NEJMra1505557 -
Stiemsma L, et al. (2015). The hygiene hypothesis: Current perspectives and future therapies. DOI:
10.2147/ITT.S61528 -
The history of lupus. (n.d.).
lupus.org/resources/the-history-of-lupus
