Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και πως επηρεάζεται από την διατροφή μας

Τι  είναι γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι η μετακίνηση περιεχομένου του στομάχου, όπως υγρά και τρόφιμα, από το στομάχι πίσω προς τον οισοφάγο. Γίνεται πολλές φορές αντιληπτό από το αίσθημα καύσου στο στήθος και μερικές φορές και στο λαιμό. Σχεδόν το 20% του πληθυσμού της Αμερικής αλλά και της Ευρώπης πάσχει από ΓΟΧ, η οποία εμφανίζεται ανεξαιρέτου ηλικίας και τα φύλου.

Συμπτώματα

Τα κυριότερα και πιο συχνά συμπτώματα είναι το αίσθημα καύσους( η λεγόμενη καούρα) στο στήθος και κάποιες φορές στον λαιμό, κάτι που συμβαίνει όταν το περιεχόμενο του στομάχου ανεβαίνει προς τον οισοφάγο. Κάποια ακόμα συμπτώματα που έχουν παρατηρηθεί είναι :

1. Πικρή ή ξινή γεύση στο στόμα εξαιτίας του περιεχομένου του στομάχου που επιστρέφει στον οισοφάγο.
2. Δυσκολία στην κατάποση από πιθανή βλάβη ή στένωση του οισοφάγου.
3. Βραχνάδα
4. Χρόνιος βήχας
5. Λαρυγγίτιδα
6. Έξαρση των συμπτωμάτων μετά το φαγητό και στην κατάκλιση

Αιτία – Παράγοντες Κινδύνου

Αυτό συμβαίνει διότι ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας, ο οποίος φυσιολογικά αποτρέπει την παλινδρόμηση των υγρών και των τροφών από το στομάχι προς τα πίσω, είναι χαλαρός και δεν επιτελεί έτσι σωστά την λειτουργία του. Πιο συγκεκριμένα δεν κλείνει σωστά και επιτρέπει την κίνηση του περιεχομένου του στομάχου προς τα πίσω χωρίς να το εμποδίζει όπως φυσιολογικά θα έπρεπε. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την ικανότητα του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα να κλείνει και να συσπάται. Κάποιοι από αυτούς είναι :

• Εγκυμοσύνη: έχει παρατηρηθεί ότι κατά την εγκυμοσύνη λόγω της αύξησης της προγεστερόνης και λόγω της αύξησης της ενδοκοιλιακής πίεσης από την ανάπτυξη του εμβρύου αυξάνεται η πίεση του οισοφαγικού σφιγκτήρα και χαλαρώνει.
• Παχυσαρκία : Λόγω του αυξημένου βάρους, αυξάνεται η πίεση στον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα.
• Κάπνισμα: H νικοτίνη επιδρά στον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα χαλαρώνοντας τον.
• Κατάκλιση μετά το φαγητό : Διευκολύνει την οπισθοδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου λόγω στάσης σώματος και ταυτόχρονα δεν συνεισφέρει στην μετακίνηση του περιεχομένου του στομάχου προς το λεπτό έντερο.

 Επιπλοκές

Οι επιπλοκές εμφανίζονται συνήθως όταν πρόκειται για σοβαρή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και κυρίως όταν είναι μακροχρόνια η εμφάνιση των  περιστατικών παλινδρόμησης.  Το περιεχόμενο του στομάχου που παλινδρομεί προς τον οισοφάγο είναι όξινο και αυτή η σύνθεσή του προκαλεί ερεθισμό στα τοιχώματα του οισοφάγου καθώς και φλεγμονή ή ακόμα και αιμορραγία. Με την πάροδο του χρόνου ο τραυματισμός αυτός και η στένωση που μπορεί να προκληθεί στον οισοφάγο, δυσκολεύουν την κατάποση των ασθενών. Παράλληλα έχει παρατηρηθεί και  αλλοίωση των κυττάρων του επιθηλίου του οισοφάγου που στη συνέχεια μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε καρκίνο του οισοφάγου.

Διάγνωση  

Ο πιο σημαντικός τρόπος διάγνωσης που χρησιμοποιείται είναι η ενδοσκόπηση, η οποία μπορεί ταυτόχρονα να δώσει απαντήσεις και για την σοβαρότητα της βλάβης στον οισοφάγο. Κατά  την ενδοσκόπηση εξετάζεται όλος ο οισοφάγος και το στομάχι για τυχόν βλάβες στο επιθήλιο και για πιθανές στενώσεις.

Κάποιες ακόμα εξετάσεις οι οποίες μπορεί να πραγματοποιηθούν είναι η μανομετρία οισοφάγου και η 24ωρη phμετρία οισοφάγου.

Κατά την μανομετρία οισοφάγου ελέγχεται η σύσπαση και η χαλάρωση του οισοφάγου και κατά πόσο ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας ανοίγει και κλείνει σωστά.  Ενώ κατά την 24ωρη phμετρία οισοφάγου μετράται η οξύτητα στον οισοφάγο για να δούμε αν εκτίθεται στο όξινο περιεχόμενο του στομάχου.

Τι προκαλεί η χρόνια φλεγμονή στον οισοφάγο;

Στένωση του οισοφάγου: η βλάβη στον κάτω οισοφάγο από το οξύ του στομάχου προκαλεί σχηματισμό ουλώδους ιστού. Ο ουλώδης ιστός δημιουργεί πρόβλημα στην κατάποση και σαν συνέπεια τον περιορισμό σίτισης.

Έλκος του οισοφάγου: το οξύ του στομάχου μπορεί να φθείρει τον ιστό στον οισοφάγο, δημιουργώντας μια ανοιχτή πληγή. Το έλκος στον οισοφάγο μπορεί να αιμορραγεί και να δημιουργεί πόνο, δυσκολεύοντας την κατάποση.

Barrett’s esophagus: η βλάβη από το οξύ προκαλεί αλλαγές στον ιστό που περιβάλλει τον κάτω οισοφάγο. Αυτές οι αλλαγές σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του οισοφάγου.

Αναπνευστικά προβλήματα

Διάβρωση σμάλτου δοντιών και ασθένεια των ούλων

Για να αποφύγετε τις παραπάνω επιπλοκές θα πρέπει να λάβετε μέτρα για την πρόληψη και την άμεση θεραπεία των συμπτωμάτων της ΓΟΠ.

Τι μπορούμε να κάνουμε   για την μείωση των συμπτωμάτων της ΓΟΠ;

Αλλαγή τρόπου ζωής ο οποίος περιλαμβάνει:

Διατήρηση υγιούς βάρους. Ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλιάς, διότι τα υπερβολικά κιλά επιβαρύνουν το στομάχι, προκαλώντας παλινδρόμηση του οξέος.

Αποφεύγουμε τα μεγάλα και βαριά γεύματα.

Μασάμε καλά τις μπουκιές. Τρώμε αργά και μασάμε καλά τις μπουκιές μας. Αφού καταπιούμε την πρώτη πιρουνιά ακολουθούν και οι υπόλοιπες με την ίδια διαδικασία.

Δεν καταναλώνουμε υγρά μαζί με το γεύμα.

Δεν ξαπλώνουμε αμέσως μετά το γεύμα. Περιμένουμε τουλάχιστον 2 ώρες μετά το γεύμα μας και μετά ξαπλώνουμε.

Αποφύγετε τα σφιχτά ρούχα. Τα στενά ρούχα μας ασκούν πίεση στην κοιλιά και στον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα.

Κόβουμε το κάπνισμα. Το κάπνισμα μειώνει την ικανότητα του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα να λειτουργεί σωστά.

Αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες. Η διατροφή έχει πολύ σημαντική θέση στην ζωή μας. Μπορούμε με την κατάλληλη διατροφή να προλάβουμε ή να αντιμετωπίσουμε πολλά προβλήματα υγείας.

 Διατροφή και ΓΟΧ

Ποτά και ορισμένα τρόφιμα ενεργοποιούν και αυξάνουν την συχνότητα των συμπτωμάτων της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Επομένως, θα πρέπει να αποφεύγουμε να καταναλώνουμε τα:

• Λιπαρά τρόφιμα όπως κρεμώδης σάλτσες και σάλτσες εμπορίου, λιπαρά τυριά  και πλήρη γαλακτοκομικά, βούτυρο, αλλαντικά , κ.ά.

• Τηγανητά
• Πικάντικα ή όξινα τρόφιμα
• Μπαχαρικά
• Σκόρδο, κρεμμύδι, κανέλα, δυόσμο
• Σοκολάτα- σε περίπτωση που θέλετε να φάτε γλυκό να διαλέγετε τα σιροπιαστά ή παραδοσιακά γλυκά και από παγωτό να διαλέγετε τα 0+0% ή μια μπάλα παγωτό της αρέσκειας σας.
• Αναψυκτικά
• Εσπεριδοειδή φρούτα και χυμούς εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ). Μπορείτε να φάτε άλλα φρούτα της αρέσκειας σας καθώς και χυμό καρότου , ανανά, μήλου κτλ
• Καφέ
• Πιπέρι
• Μπαχαρικά
• Σάλτσα τομάτας εμπορίου
• Πολύ κρύα ή πολύ ζεστά φαγητά

Ωστόσο, υπάρχουν τροφές που επιτρέπεται  να καταναλώσουμε σε περίπτωση ΓΟΠ. Αυτές  είναι:

Λευκό κρέας και πουλερικά: μπορούμε να τα καταναλώνουμε σε όση ποσότητα επιθυμούμε αφού είναι χαμηλά σε κορεσμένο λίπος και δεν εντείνουν τα συμπτώματα της παλινδρόμησης. Επιπλέον, κατάλληλα είναι τα βραστά, ψητά και ελαφριά μαγειρεμένα, που δεν περιέχουν καρυκεύματα και δεν έχουν τσιγαριστεί.

Αμυλώδη τρόφιμα: μακαρόνια, ρύζι λευκό/καστανό, πλιγούρι,  χυλοπίτες, βραστές πατάτες ή ψητές χωρίς την φλούδα.

Φρούτα: σε μέτρια ποσότητα, υπό μορφή κομπόστας ή και ωμά, εάν είναι μαλακά (π.χ μπανάνα, πεπόνι). Στα ωμά φρούτα πρέπει να αποφεύγεται η φλούδα και οι σπόροι.

Ψάρια: μπορούμε να τα καταναλώσουμε βραστά, ψητά ή και στον φούρνο και να πάρουμε τα ω3 λιπαρά οξέα. Είναι μια ελαφριά, θρεπτική επιλογή που λειτουργεί καταπραϋντικά στα συμπτώματα της καούρας στην γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Πιπερόριζα: ή αλλιώς τζίντζερ είναι βότανο με αντιφλεγμονώδη δράση. Έχει την ικανότητα να μειώνει την οξύτητα του στομάχου και μπορεί να καταναλωθεί είτε ως μυρωδικό στο φαγητό, είτε ως ρόφημα.

Μονοακόρεστα  λίπη : ελαιόλαδο, αβοκάντο, σουσάμι, φυστικοβούτυρο

Συμπερασματικά

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εμφανίζεται σε όλο το ηλικιακό φάσμα και τα συμπτώματα προκαλούν δυσφορία στους περισσότερους ανθρώπους. Οι διατροφικές μας συνήθειες, ο τρόπος ζωής μας, το άγχος, το κάπνισμα και γενικότερα η κακή ποιότητα ζωής μας επιδεινώνουν τα συμπτώματα και η νόσος αυτή μπορεί να γίνει χρόνια. Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης και διαχείρισης των συμπτωμάτων όπως είναι η φαρμακευτική αγωγή ή η χειρουργική επέμβαση, παράλληλα όμως πρέπει να αλλάξουμε και τον τρόπο ζωής μας και τις διατροφικές μας επιλογές. Σίγουρα, η επίσκεψη σε κάποιον ειδικό γιατρό μπορεί να μας βοηθήσει να πάρουμε μια κατεύθυνση για την αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, γιατί όλες οι συστάσεις πρέπει να  λαμβάνουν υπόψη και το βάρος του ασθενή.

Βιβλιογραφία

American Society for Gastrointestinal Endoscop, https://www.asge.org/docs/default-source/about-asge/newsroom/doc-gerd_infographic_final.pdf

International foundation for Gastrointestinal Disorders, about GERD https://aboutgerd.org/diet-lifestyle-changes/diet-changes-for-gerd.html

Gastro Esophageal Reflux Disease, https://www.gicare.com/gi-health-resources/gerd/

de Bortoli N, et al. (2018). Gastroesophageal reflux disease, functional dyspepsia and irritable bowel syndrome: Common overlapping gastrointestinal disorders. DOI:
10.20524%2Faog.2018.0314

Teodora Surdea-Blaga , Dana E Negrutiu , Mariana Palage , Dan L Dumitrascu   .Food and Gastroesophageal Reflux Disease. Curr Med Chem. 2019;26(19):3497-3511 [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28521699/]

Mayo Clinic Staff. (2018). Gastroesophageal reflux disease (GERD).
mayoclinic.org/diseases-conditions/gerd/symptoms-causes/syc-20361940

Kessing BF, et al. (2015). Effects of anxiety and depression in patients with gastroesophageal reflux disease. DOI:
10.1016/j.cgh.2014.11.034